İslam ve Müslüman Dünya Toplumları Araştırmaları Enstitüsü 1999 yılında Fransa’da, Sosyal Bilimlerde İleri Araştırmalar Okulu (EHESS) bünyesinde bir araştırma destek birimi olarak kurulmuştur. Enstitü, Müslüman dünyanın araştırmalarında uzman araştırmacılar arasında iş birliği ve etkileşim için bir platform oluşturma amacını taşımaktadır. Enstitü; yayınları, halka açık ders, seminer ve konferansları, eğitim faaliyetleri aracılığıyla İslam ve Müslüman dünya hakkında bilimsel bilgi birikimine katkı sunmaktadır. Enstitü sosyal bilimlerden tıp ve sağlığa, politikadan kültür ve sanata pek çok alanda araştırma ve yayın faaliyetleri sürdürmektedir.

Enstitü bünyesindeki araştırma programlarından Bilimsel İlgi Grubu Ortadoğu ve Müslüman Dünya (GIS Moyen-Orient et Mondes Musulmans) araştırma programı tarih, coğrafya, siyaset bilimi, sosyoloji ve antropoloji gibi alanlarda İslam ve Müslümanlarla ilgili araştırmaların yürütüldüğü bir programdır. Bu program Orta Doğu ve Mağrip bölgeleri öncelenmekle birlikte Güneydoğu Asya ve Orta Asya’ya kadar uzanan geniş bölgede gelişen ortak tarih ve kültür çalışmalarını da kapsamaktadır. 2021 yılında bu program bağlamında Mağrip, Orta Doğu ve diğer bölgeler üzerinde çalışan yaklaşık elli ekip ve yirmi beş Fransız üniversitesi ve araştırma kurumlarını bir araya getirmiştir. Dijital Çağda İslâm Uzlaşısı (ITN Mediating Islam in the Digital Age) araştırma programından ise dijitalleşme ve teknolojik yeniliklerin İslâm üzerindeki etkisini anlamak üzerine araştırmalar yapılmaktadır.

Enstitü bünyesinde yıllık olarak düzenlenen konferansların 2021-2022 döneminde Müslüman Referanslı Rejimlerde Kontrol ve Dengeler teması belirlenmiştir. Daha önceki yılların konferans serileri Tıp, İslam ve Müslüman Dünya, Küreselleşme ve İslam, İslam’da Azınlıklar ve Azınlıkta İslam başlıklarında düzenlenmiştir. Enstitü ayrıca Orta Doğu ve Müslüman Dünya üzerine yazılan Fransızca veya Fransa’da savunulan tezler için yıllık olarak tez ödülleri vermektedir. Enstitü, her yıl bir Müslüman toplumlardan bir enstitü veya araştırma merkeziyle iş birliği için doktora eğitimleri düzenlemektedir. Bu eğitim kurumlar tarafından seçilen yaklaşıl kırk doktora öğrencisini ortak bir tema etrafında bir araya getirerek Avrupa ve Fransa’daki doktora öğrencilerinin Müslüman dünyayla buluşmasını sağlamaktadır. 2022 yılının mart ayında Endonezya’da düzenlenecek doktora eğitiminde “Müslüman Toplumlarda Hareketlilik ve Seferberlik” başlığıyla Müslümanların tarihinde hareketlilik ve seferberliğin geçmişteki ve günümüzdeki siyasi, sosyal ve ekonomik yansımaları değerlendirilecektir.