İslâm Kalkınma Bankası (Islamic Development Bank/IDB), İslâm Konferansı Teşkilatı’na üye ülkelerle diğer ülkelerdeki Müslüman azınlıkların ekonomik kalkınma ve sosyal gelişmelerinin İslâmî kurallar çerçevesinde desteklenmesi amacıyla teşkil edilmiş milletlerarası bir finans kurumudur. 1973 yılının aralık ayında Cidde’de toplanan İslâm ülkeleri maliye bakanlarınca yayımlanan niyet beyannamesine dayanılarak kurulmuş ve İslâm Kalkınma Bankası Guvernörler Kurulu’nun 1975 yılı temmuz ayındaki ilk toplantısı ile açılışını yaparak 20 Ekim 1975 tarihinde resmen faaliyete geçmiştir. Merkezi Cidde’de bulunan bankanın bölgesel hizmetlerinin kolaylaştırılıp etkinleştirilmesi amacıyla 1993-1994 yıllarında Rabat (Fas) ve Kuala Lumpur’da (Malezya) iki bölge bürosu ile Almatı’da (Kazakistan) bir temsilcilik faaliyete geçirilmiştir. Resmî dil Arapça, yardımcı diller İngilizce ve Fransızca’dır. Program ve faaliyetler hicrî takvime göre düzenlenmektedir.

İslâm Kalkınma Bankası, kuruluş amacı olan ekonomik kalkınma ve sosyal gelişme hedefine ulaşmak için üye ülkelerin ekonomik ve sosyal içerikli alt yapı projelerini finanse etmekte; aynı amaçlara hizmet eden başka uluslararası ve bölgesel yardım kurumları ile iş birliği yapmakta; üye ülkelerin proje üretme kapasitelerini arttırmak için teknik yardımlarda bulunmaktadır.  Banka tarafından desteklenen proje ve faaliyetlerin finansmanında kullanılan çeşitli model, usul ve araçların İslâmî kurallarla uyumlu olması bankanın kuruluş senedine göre zorunludur. Bu uyumu sağlamak için ödünç verme, finansal kiralama, taksitli satış, istisnâ’, murâbaha, yatırım sermayesi ortaklığı, işletme sermayesi ortaklığı ve teknik yardım gibi modeller uygulanmaktadır. Bankanın faaliyetlerinin genişletilmesi, çeşitlendirilmesi ve etkinliğinin arttırılması amacıyla kuruluşundan bu yana tesis edilen çeşitli kurum, şirket ve programlar İslâm Kalkınma Bankası Grubu’nu oluşturmuştur.

2000 yılı başında bu grup içindeki başlıca faal kurum ve programlar şöyle sıralanabilir: Özel Yardım Hesabı 1979 yılında kurulmuş bulunan ve halen vakıf fonu adıyla bilinen programın amacı eğitim, sağlık ve sosyal alt yapıları için Müslüman azınlıklara, göçe zorlanan Müslümanlara ve doğal âfetlere mâruz kalan üye ülkelere yardım etmek, İslâm kültür mirasının araştırılmasına ve ayakta tutulmasına destek olmaktır. İslâmî Araştırma ve Eğitim Enstitüsü. 1981 yılında tesis edilmiş ve 1983’te faaliyete geçmiştir. Ekonomi, bankacılık ve finansman alanlarında İslâmî kurallar çerçevesinde uygulanabilecek modeller geliştirilmesi için bilimsel ve teknik araştırmalar yapar, araştırma sonuçlarını yayımlar, bu alanlarda faaliyet gösteren kuruluşların ihtiyacı olan profesyonel personelin eğitim ve gelişmesine destek sağlar.