Ulusal Necah Okulundan mezun olan sınıflardan birinin fotoğrafı, Nablus, 1920

Kaynak: Birzeit Üniversitesi Arşivi

Ulusal Necah Okulu, bir grup idealist Filistinli aydın tarafından, 1918 senesinde Balfour Deklarasyonu’nun imzalanmasından birkaç ay sonra kurulmuştu. Niyetleri, gittikçe çoğalan misyoner okullarına karşı ulusal bir eğitim hamlesi gerçekleştirmekti. Amaçlarını, Arap ulusunun kültürel mirasına bağlı, sağlam karakterli, vatansever, iyi eğitimli gençler yetiştirmek olarak ilan etmişlerdi. Burası, başlangıçta sadece birkaç ilkokul sınıfından ibaretti. Ancak öğretmenlerinin özverili çalışmaları sonucunda, kısa süre içerisinde büyümekle kalmamış, sadece Nablus’un değil bütün Filistin’in en iyi okullarından birisi hâline gelmişti.  

1929 senesinde yatılı kısmının açılmasıyla okulun öğrenci sayısı daha da artmıştı. Sadece yakındaki kasaba ve köylerden değil ülkenin her yerinden öğrenciler geliyordu artık buraya. Okulda, devlet okullarında uygulanan klasik müfredata ek olarak,  yoğun bir şekilde Arap edebiyatı ve Arap tarihi dersleri veriliyordu. Yani okula gelen bir çocuk, birkaç sene içerisinde bu konularda fevkalade bir seviyeye gelebilirdi. Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirmek için de edebiyat kulübü tarafından sıklıkla konferanslar ve geziler düzenlenirdi. Suriye, Mısır ya da Lübnan gibi Arap dünyasının değişik ülkelerinden davet edilen önemli hocalar, okula konuşmacı olarak gelir, gençlerle sohbet ederlerdi. Arap edebiyatının, tarihinin ve kültürünün konuşulduğu bu karşılıklı sohbetler güzel geçerdi daima. Öğrenciler, büyük bir heyecanla günler öncesinden hazırlanmaya ve soracakları sorular üzerine düşünmeye başlarlardı. Bu etkinliklerin detayları Filistin’deki gazetelerde yer alır, böylece sadece öğrencilerin aileleri değil herkes okuldaki çalışmalardan haberdar olurdu. Ayrıca, yılda bir kere düzenlenen festival vardı ki, gençlerin en sevdiği etkinliklerden birisi buydu. Festival döneminde okulun müzik grubu sahne alır, şiirler okunur ve Arap tarihindeki önemli olayların canlandırıldığı tiyatro oyunları sergilenirdi.

1929 senesindeki Burak Duvarı İsyanı’nın ardından idam edilen Fuâd Hicâzî, Muhammed Cemcûm ve Atâ ez-Zîr’in ardından Filistinli büyük şair İbrahim Tukan tarafından kaleme alınan ve Filistin direniş edebiyatının ilk örneklerinden olan “Kızıl Salı” şiiri de ilk kez Necah Okulu’nda okunmuştu. İbrahim Tukan, okulun Filistin direnişinde çok önemli yer oynayacak oynacak çok sayıda öğretmeninden birisiydi çünkü. 1930-1931 eğitim yılının açılışında konuşma yapmak için kürsüye geldiğinde, yüzlerce öğrencisinin karşısında okumuştu üç şehidin ardından yazdığı bu şiiri.

Kimler yoktu ki bu okuldan yolu geçmemiş olan? 

Mescid-i Aksa’ya yönelik tehdide dair yazılan ilk şiir olan “Aksa’ya Veda” şiirinin yazarı, şehit şair Abdülrahim Mahmud, Necah Okulunun hem mezunlarından hem de öğretmenlerindendi. Tulkarimli Abdülrahim Mahmud 1933 senesinde mezun olmuş ve daha sonra Arap Dili ve Edebiyatı öğretmenliği yapmaya başlamıştı burada. Necah Okulu İngiliz işgalinin, artan Siyonist yerleşimlerin, yaşanan tüm bu acımasızlığın ve ayaklanmaların ortasında, bir avuç idealist insanın omuzlarında yükselen bir sığınak gibiydi.

Necah Okulu İngiliz işgalinin, artan Siyonist yerleşimlerin, yaşanan tüm bu acımasızlığın ve ayaklanmaların ortasında, bir avuç idealist insanın omuzlarında yükselen bir sığınak gibiydi.

Okulun böylesi önemli edebiyatçılara ev sahipliği yapmasında ve direniş edebiyatının karargâhı hâline gelmesinde en büyük emeklerden birisi de hiç şüphesiz Muhammed İzzet Derveze’ye aitti. Okulun henüz ilk yıllarında, burada yöneticilik yapması için davet aldığında, çok fazla düşünmeden kabul etmişti bu teklifi. Büyük bir deprem olmuş, her şey temelinden sarsılmıştı ve yeni bir sayfa açılıyordu. Kendini büyük bir gayretle buraya adamak için sabırsızlanıyordu. Okul, onun katkılarıyla kısa sürede önemli bir yurtsever merkeze dönüşmeye başlamıştı. Gelen öğrenciler iyi bir müfredat eğitimi almalarının yanı sıra, Arap tarihi ve kültürü konusunda da fevkalade donanıma sahip oluyorlardı. 

Beş sene süren idareciliği sırasında, gelecekte sadece Filistin değil Arap tarihi içerisinde önemli roller oynayacak birçok öğrenci yetiştirecekti. Bunlardan birisi, ileride Ürdün Başbakanı olacak Süleyman el-Nâbulsî’ydi. Bir diğeri ise Filistin’in önemli diplomatlarından Ekram Zu‘aytir’di. Şair İbrahim Tûkân da onun öğrencileri arasındaydı. Gençler, Muhammed İzzet Derveze’nin derslerini nefeslerini tutarak dinliyorlardı. 

Bir yandan okulda, tiyatro oyunları sahneye koyuyorlardı. Muhammed İzzet Derveze, üç sene içerisinde üç oyun yazmıştı ve bunlar sırasıyla "Vufûdu’n-Nu‘mân ‘alâ Kisrâ Enûşirvân" 1923, "Abdurrahmân ed-Dâhil" 1924 ve "Arapların Kralı Endülüs”tü. Öğrenciler, haftalar boyunca çalışır sonra bu oyunları sergilerlerdi. Hepsi de çok heyecanlıydılar ancak Muhammed İzzet Derveze, öğrencilerini sakinleştirme ve rollerinin üstesinden en iyi şekilde gelmelerini sağlama konusunda gerçek bir ustaydı. 

İngiliz işgalinin ardından kurulan Ulusal Necah Okulu, Filistin’in geçirdiği her kritik dönemde başrolde olmaya devam edecekti. 1923 isyanları, 1933’de yaşanan ayaklanmalar, Filistin tarihine damga vuran Büyük Filistin İsyanı (1936-1939), Nekbe esnasında ve günümüze değin pek çok direnişçi yetiştirdi, şehitler verdi. Filistin direniş edebiyatının pek çok önemli temsilcisinin yolu mutlaka bu okuldan geçti. Bugün Nablus’ta, artık üniversite olarak eğitim hayatına devam eden Ulusal Necah Okulu, 100 senelik tarihi ile direnişin orta yerinde yer almaya devam ediyor.

İngiliz işgalinin ardından kurulan Ulusal Necah Okulu, Filistin’in geçirdiği her kritik dönemde başrolde olmaya devam edecekti.