Hamas İslami Direniş Hareketi, Müslüman Kardeşler Örgütü’nün Filistin kolu olarak bilinmektedir. 1987 yılında Şeyh Ahmet Yasin tarafından kurulmuş ve akabinde I. intifada başlatılmıştır. Hamas’ın kurucuları arasında Dr. Abdülaziz Er Rantisi ve Dr. Mahmud Ez Zehhar da yer almaktadır. Hamas kendini Siyonist işgaline karşı direnen İslamcı ve Filistin Milliyetçisi bir hareket olarak değerlendirmektedir. Hamas her ne kadar siyasi bir oluşum olsa da dini, sosyal ve askeri alanda da aktif çalışmalar yürütmektedir. Siyasi bir örgüt olarak Hamas, İzzettin Al Kassam tugayları olarak bilinen askeri kola da sahiptir. El Kassam Tugaylarıyla birlikte birçok operasyon ve intihar eylemleri düzenlemiştir. Bilgilere göre 35.000 askere sahiptir. Bu sebeple ABD, Kanada, AB ve Japonya Hamas'ı terör örgütü olarak kabul etmektedir. Hamas’ın fikri eğilimlerine baktığımızda Filistin’de Yahudi grupların siyasi bir hakkı olduğuna kesinlikle karşı çıkmaktadır.

1967 sınırları olarak literatüre geçen sınırları kabul etmeye meyyal olsa da dışarıdan gelen işgalci Yahudilerin Filistin topraklarında bir hak iddia etmelerine karşıdır. 1993 yılında Filistin Kurtuluş Örgütü ve İsrail arasında imzalanan Oslo Anlaşmasında İsrail devletini tanımayı Filistin’in tam bağımsız olması noktasında verilmiş bir taviz olarak değerlendirmektedir. Hamas ve bir diğer bağımsızlık hareketi olan Fetih ile aralarında ayrışma meydana gelmiştir. 2006 seçimlerinde Filistin parlamentosunu büyük bir çoğunlukla kazanmıştır ve İsmail Haniye başkanlığında bir hükümet kurmuştur. Hamas Filistin’de bir hareket olmanın yanında aynı zamanda siyasi bir partidir. Gazze bölgesinde iki milyondan fazla Filistinliyi yönetmektedir. İran ve Türkiye tarafından finanse edildiği bilinmektedir.

Fetih ordusu ise Filistin Kurtuluş Örgütü tarafında desteklenmekte ve Batı Şeria’yı yönetmektedir. 1988 yılında Hamas, Filistin topraklarında İslam toplumu kurma adına misyon ve vizyonunu içeren bir bildiri yayımlamıştır. 2007 yılında yapılan sözleşmede Altı Gün Savaşlarından önce Yeşil Hat sınırları boyunca oluşturulan geçici Filistin devletini kabul ettiğini ancak İsrail’i devlet olarak tanımadığını ifade etmiştir. İlk eylemlerini 1993 yılında gerçekleştirmiştir. 1997 yılında Birleşmiş Milletler tarafından terörist olarak kabul edilmiştir (Laub ve Robinson, 2021). 

Hamas’ın çeşitli siyasi, askeri ve sosyal işlevleri yerine getiren bir dizi liderlik organı mevcuttur. Genel politikası; sürgünde faaliyet gösteren, genellikle politbüro olarak adlandırılan kapsamlı bir danışma organı tarafından belirlenmektedir. Yerel komiteler Gazze ve Batı Şeria’daki taban sorunlarını yönetmektedir. İsmail Haniye, 2017’de uzun süredir lider olan Halid Meşal’in yerini alarak şu anda siyasi şef olarak görev yapmaktadır. Haniye’nin, Mısır’dan Gazze’ye giriş çıkışını kısıtlaması nedeniyle 2020’den beri Katar’ın Doha kentinde faaliyet gösterdiği bilinmektedir. Hamas'ın kısa süre sonra diğer Filistin örgütlerinden bağımsız hareket etmeye başlaması grup ile laik milliyetçi muadilleri arasında husumet yaratmıştır. Aksa intifadasından sonraki yıllarda Hamas, barış sürecine yönelik görüşlerini yumuşatmaya başlamıştır. Filistin Ordusu’nun temel ilkelerini on yıldan fazla bir süre reddettikten sonra, Hamas 2006 Filistin yasama seçimlerinde yarışmış ve ardından Filistin hükümetine katılmıştır. O zamandan beri, üst düzey Hamas liderleri, 1967 öncesi sınırlara dayanan iki devletli bir çözümü desteklemeye istekli olduklarını defalarca dile getirmiştir. Bu istek 2017 Genel İlke ve Politikalar Belgesi’nde de yer almıştır. Hamas'ın İran ve Suriye olan ilişkileri de yıllar içerisinde dalgalanmalar göstermiştir. Özellikle 2011 yılından sonra Hamas ile İran ve Suriye hükümetlerinin arası açılmıştır. Tahminlere göre İran’ın Hamas’a verdiği yılda 200 milyon doları civarındaki mali destek büyük ölçüde azalmıştır (Sarı, 2020). 

KAYNAKÇA

Laub, Z. ve Robinson, K. (2021, 18 Ağustos). What Is Hamas? Council on Foreign Affairs. https://www.cfr.org/backgrounder/what-hamas adresinden erişildi.

Sarı, B. (2020). Hamas, The Islamic Wing of Palestinian Resistance: Its Roots, Characteristics, and Way of Politics. Liberal Düşünce Dergisi, 25(97), 147-165.