1931 yılında Hindistan’da doğan Sıddıqi eğitimini Aligarh Müslüman Üniversitesi’nde tamamlamıştır. Aligarh Ünivesitesi’nde İslam iktisadı ile ilgili çalışmalar yapan Sıddıqi, 1996 yılında aynı üniversitede “Faiz Teorisinin Eleştirel İncelemesi” adlı tez ile doktorasını tamamlamıştır. Aynı üniversitede iktisat profesörü olarak çalışan Sıddıqi, sonrasında Kaliforniya ve Los Angeles’ta Yakın Doğu Çalışmaları Merkezinde araştırmacı olarak görevlerde bulunmuştur. 1976 yılında Arabistan’da gerçekleşen ilk Uluslararası İslam Ekonomisi Konferası’nı organize etmiştir. Konferans dünya akademisinde İslam ekonomisinin gelişmesinde önemli bir noktayı işaret etmesi açısından önemlidir. Teorik çalışmalarını uygulama imkânı bulan Sıddıqi, Cidde İslam Kalkınma Bankasında misafir araştırmacı olarak da çalışmalar yapmıştır.
Yazarın toplamda altmış üç eseri bulunmaktadır ve bunların birçoğu Türkçe, Malay, Tayca ve Endonezce dillerine çevrilmiştir. Muhammed Nejatullah Sıddıqi Hindistan, Suudi Arabistan ve Nijerya üniversitelerinde doktora tezi danışmanı ve jüri olarak da çalışmaktadır (Nabi, 2018). Yazarın dünya çapında en çok okunan eseri, yirmi yedi baskısı bulunan, üç dile çevrilmiş ve iki yüz yirmi kütüphanede yer alan Faizsiz Bankacılık adlı kitabıdır. Eser Mevdudi ve diğerlerinin ekonomi üzerine yazdığı yazılara binaen faizsiz bankacılıkta daha esnek ve kapsamlı bir model sunmuştur. Buna göre bankalar kâr ortaklığı ilkesi ile faizsiz bankacılığı yürütebilmektedir. Kitap faizsiz ekonomiye dair bir model sunması açısından alanda ilki temsil etmektedir. Yazar, İslam ekonomisinin oluşması ve yaygınlık kazanması noktasında çalışmalar yapan ilk jenerasyon olarak kabul edilmektedir ve ikinci jenerasyonları yetiştirmeye çalışmaktadır.
Ona göre İslam’ın özü tevhittir ve her alanda bunun yansıması görülmektedir. Bütün bir İslam medeniyeti tevhidi bir yaşam tarzı sunmaktadır. Urdu dilinde yazılmış olan İslami Rönesans'a Doğru (Toward Islamic Renessaince) adlı eseri on bir bölümden oluşmuştur. Dinde bilgelik ve dinsel bir yaşam tarzının ne kadar rasyonel olduğunu vurgularken aynı zamanda İslam’ın kuralları ve sorumluluklarına da yer vermiştir. Şeriat’ın Hedefleri (Objectives of Sharia) adlı eser, Müslümanların karşı karşıya oldukları güncel problemlere şeriatı daha iyi anlayarak çözümler sunulabileceğinin altını çizmektedir. Sıddıqi’ye göre şeriat yalnızca üzerinde konuşulması gereken bir alan değil, toplumun sorunlarına çözüm bulma açısından etkili bir araştırma alanıdır. Bu sebeple aktif ve yapıcı bir metot ile şeriat değerlendirmeleri yapılmalıdır.
Ekonomide Devletin Rolü: İslami bir Bakış Açısı adlı eserde yazar, Kur’an ve sünnet temelinde devletin sosyal adaleti ve refahı sağlamada önemli bir rolü olduğunu belirtmiştir. Bununla birlikte İslami bir devletin ne tür ekonomik işlevler üstleneceği modern yapılar da incelenerek ifade edilmiştir. Sıddıqi devletin ekonomiyi ahlaki gayelere taşıma noktasında da önemli görevleri olacağını vurgulamıştır (Siddiqi, t.y.). İslam Bankasındaki Meseleler (Issues in Islamic Banking) adlı eser para, banka ve para politikasına İslami yaklaşım sunmuştur. Banka ve para politikalarıyla ilgili eleştirel bir bakış açısıyla ele alınmıştır. Eser “mudaraba” kavramına yoğunlaşarak İslam ekonomistlerinin savunduğu, neden faizden adalet stabilite ve etkililiğe katkı sağlayan kar ortaklığın tercih edildiği meselesini ele almıştır.
KAYNAKÇA
Siddiqi, M. N. (2018). Ekonomide Devletin Rolü: İslamî Bir Bakış. (Faruk Taşçı, Çev.). İstanbul: İktisat Yayınları https://ikam.org.tr/ekonomide-devletin-rolu-islam-bir-bakis