Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MILF) kurucularından biri olan Hacı Murad Ibrahim 2003 yılından beri MILF lideri ve Bangsamoro Özerk Bölgesi’nin geçici başbakanıdır. Murad İbrahim 2 Mayıs 1948’de Güney Filipinler’deki Müslüman Mindanao’daki özerk bölgenin Maguindanao eyaletinde dünyaya gelmiştir. Cotabato’daki Barangay Katidtuan köyünde ailesi tarafından işletilen bir medresede Kur’an tahsiline başlayan İbrahim, diğer yandan bölgede bulunan bir lisede de eğitim hayatını sürdürmüştür. 13 yaşında anne ve babasını kaybeden Hacı İbrahim akrabalarının yardımıyla öğrenimine devam etmiştir. Katolikler tarafından yürütülen Notra Dame Üniversitesinde İnşaat Mühendisliği Bölümüne kaydolmuştur. Üniversite yıllarında İbrahim, Moro Müslümanlarının bağımsızlık hareketine katılmış ve Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi (MNLF) liderleri Nur Misuari ve Haşim Salamat ile tanışmıştır.

Bir süre sonra İbrahim MNLF’nin bölgesel saha komutanı olarak atanmış ve hükümete karşı Moro direnişine katıldığı için “Murad” lakabını benimsemiştir. Murad İbrahim MNLF’den ayrı bir grup oluşturmadan önce MNLF içerisinde aynı zamanda birçok önemli görev üstlenmiştir. 1977 yılında Salamat ile birlikte MNLF’den ayrı bir grup oluşturmuştur. Salamat, Bangsamoro bölgesinin bağımsızlık motivasyonu üzerine kurulan Yeni MNLF oluşumunun lideri olmuştur. Yeni oluşan bu grup 1984 yılında MNFL’den tamamen ayrılıp Mora İslami Kurtuluş Cephesi (MILF) olarak yapılanmıştır. Salamat 2003 yılında vefat ettikten sonra MILF’nin yeni lideri Hacı Murad İbrahim olmuştur. Hacı Murad İbrahim, Salamat’tan daha ılımlı bir lider olduğu için bölgedeki barış görüşmelerinde ilerleme kaydedilmiştir. Uzun vadeli bir müzakereden sonra, MILF ve hükümet, 1996 Müslüman Mindanao (ARMM) sınırlarını genişletecek ve sonunda Müslüman Mindanao’nun tamamen yerini alacak olan Atasal Alan için Mutabakat Muhtırası’nı (MOA-AD) imzalamıştır. Daha sonra ise MILF, 2010 yılında tam bağımsızlık talebini resmen bırakarak bunun yerine bölgesel özerklik istemiştir. 2012 yılında, dönemin Cumhurbaşkanı III. Benigno Aquino ve MILF lideri İbrahim, çoğunluğu Katolik olan bu ülkenin güneyinde azınlık Müslümanlar tarafından yönetilen özerk bir bölgeye izin verecek nihai bir çözüme yönelik bir yol haritası oluşturan Bangsamoro Çerçeve Anlaşmasını (FAB) imzalamıştır. Bu anlaşmayla birlikte aynı zamanda MILF silah bırakmayı ve sivil hayata geçmeyi arzuladığını dile getirmiştir. Hükümet ile güneydeki örgütler arasında onlarca yıldır süren çatışmalarda binlerce insan ölmüş ve üç milyondan fazla kişi yerinden edilmiştir. 2014 yılında İbrahim liderliğindeki MILF ve Manila hükümeti Bangsamoro Kapsamlı Anlaşmasını (CAB) imzalamıştır. 2014 anlaşması 17 yıllık müzakereleri ve ülkenin güneyinde onlarca yıldır devam eden silahlı çatışmayı sona erdirmiştir. 26 Temmuz 2018’de Başkan Rodrigo Duterte ve MILF lideri Hacı Murad İbrahim 120.000’den fazla insanın ölümüne neden olan yaklaşık yarım yüzyıldır devam eden çatışmayı sona erdirmek için yaptığı son önemli girişim olan ve dönüm noktası niteliğindeki Bangsamoro Organik Yasasını imzalamıştır. Yasanın onaylanmasında sonra gerçekleştirilen halk seçimleriyle Bangsamoro Özerk Bölgesi kurulmuştur.Moro’ya özgürlük getirme yolunda isyancı bir grubun liderliğinden barışçı bir lidere dönüşen Murad İbrahim diğer MINF liderlerinden ılımlı olmasından dolayı bölgenin özerkliğe giden yolunu açmıştır.

KAYNAKÇA

Sevinç, B., Durmuş, S. ve  VAQAS, M.A. (2015). Filipinler ve Moroların Mücadelesi: MNLF ve MILF. Uzakdoğu’dan Güney Asya’ya Şiddet ve Terörizm (ss. 99-140).İstanbul: Karınca Yayınları.

Cook, M. (2018). Three Challenges Facing the Bangsamoro Organic Law.  ISEAS-Yusof Ishak Institute