1944 yılında Fas’ın el-Cedide şehrinde doğan Taha Abdurrahman, ilkokulu babasının hafızlık eğitimi verdiği bir okulda okumuştur. Burada babasından hafızlık eğitimi almış; ancak Fas’taki Fransız sömürgeciler tarafından geleneksel eğitim yasaklanınca Cedide şehrindeki el-Ayan okuluna devam etmiştir. Bu yasaklara rağmen babası Taha Abdurrahman’a evde Kur’an ve fıkıh eğitimi vermiştir. Lisans eğitimine kadar babasından hafızlık ve İslami ilimler eğitimi alarak öğrenim hayatını sürdürmüştür. Fas’ın bağımsızlığından bir yıl sonra kurulan Beşinci Muhammed Üniversitesi’nde Felsefe alanında lisans eğitimini tamamladıktan sonra Fransa’daki Oxford ve Paris Sorbonne’da Dil Felsefesi ve Mantık alanında tahsiline devam etmiştir. Doktora çalışmasını 1972 yılında 1972’de “Dil ve Felsefe: Varoluş Çalışmasının Dilsel Yapısı Üzerine Bir İnceleme” başlıklı teziyle tamamlamıştır.

Taha Abdurrahman felsefe çalışmalarına devam ederken manevi bir arayış içine girmiştir. Bu arayış Abdurrahman’ın Kadiriye el-Budişişeyye Zaviyesi adlı Sufi Tarikatı ile tanışmasına vesile olmuştur. Bundan sonra Taha Abdurrahman “sufi filozof” lakabıyla anılmaya başlamıştır ("Modernite eleştirileriyle tanınan bir felsefe fakihi: Taha Abdurrahman", 2021). Tarikatta sufizm üzerine öğrendikleriyle ahlak felsefesi üzerine çalışmalar yapmaya başlamıştır. Abdurrahman çalışmalarına 1970’lerin başından beri Beşinci Muhammed Üniversitesinde mantık dersleri vererek devam etmiştir. Taha Abdurrahman mantık, dil felsefesi, ahlak felsefesi, felsefe ve modernite eleştirisi gibi birçok konuda eser yazmıştır (Karaduman, 2021). Türkçeye de çevrilmiş olan önemli eserlerinden Bilgi Ahlaktan Ayrıldığında, Dini Amel ve Aklın Yenilenmesi ve Ahlak Sorunsalı gibi kitaplarında taklitçi modernliğe dikkat çekmeye çalışmıştır.

2006’da iki kez Fas kitap ödülünü ve İslam felsefesinde ISESCO ödülünü kazanmıştır. Batı felsefesine “ahlaktan sapma” eleştirisi getiren Taha Abdurrahman, Türkiye’de 2020 Necip Fazıl Ödülü’ne layık görülmüştür. Tasavvuf ile etkileşimi onu felsefe alanında farklı bir yol izlemesine neden olmuştur. Aynı zamanda birçok dilde gerçekleştirdiği dersler, kitaplar ve çalışmalar onun ahlak temelli felsefi projesini şekillendirme yolunu açmıştır. Taha Abdurrahman’ın felsefi projesi, mantıksal olarak üç unsura ayrılmıştır (Abuzaid, t.y.). Birincisi, genel olarak felsefe ile özelde modernizm ve Batı düşüncesi arasındaki varsayılan özdeşlik ilişkisini açığa çıkarmıştır. Böylece her belirli kültürün kendi modernliğini olduğu kadar kendi felsefesini de oluşturması mümkün hale gelmiştir. İkincisi, yaşayan bir deneyim olarak “Etik” ile genel olarak teorik düşünce ve özel olarak modernizm kavramı arasındaki ilişkiyi kurmuştur. Dolayısıyla teorik düşünce ve Etik yaşam deneyimi aynı madalyonun iki yüzü haline gelmiştir. Üçüncüsü, İslam dininin mesajının hümanist bir mesaj olduğunu göz önünde bulundurarak, “Ahlaki tecrübe” kavramını İslam dininin temelleri ve değerleri üzerine ve Kur’an-ı Kerim’in yeni bir okuması üzerine kurmak olmuştur (Abuzaid, t.y.). Taha Abdurrahman’ı önemli kılan bir unsur da moderniteye yönelik ahlakçı bir eleştiri geliştirmesidir. Abdurrahman’a göre modernite insanlığın zihninde ahlaki bir boşluk oluşturmuştur. 20. yüzyılın ikinci yarısında artan bu ahlaki boşluk zirveye ulaşmıştır. Abdurrahman, ahlaki değerlerden kaçınan modern Batı düşüncesini ve kendi kavramlarını üretmeden Batı terminolojisini kullanmaya çalışan Arap düşüncesini eleştirmiştir. Bunun Arap düşüncesini bir kısır döngüye soktuğunu savunmuştur. Taha Abdurrahman’a göre modern medeniyet bilgi medeniyeti olması açısından krizli, teknoloji medeniyeti olması bakımından da  hegemonik bir medeniyettir. İslam dininin ahlakıyla ahlaklanan bir kimsenin hem akılla vasıflanması hem de ilimle donanması gerekliliğini teslim etse de modern bilgi tarzının aklın ve bilimin her sonucuna sorgulanmadan dâhil olmasını eleştirmiştir. 

KAYNAKÇA

Abuzaid, S. (t.y.). Professor Taha Abdurrahman. Philosophers of the Arabs http://www.arabphilosophers.com/English/philosophers/contemporary/contemporary-names/Taha_Abdulrahman/English_Article_Taha_Abdulrahamn/English_Abdulrahamn.htm

Karaduman, S. (2021). Özgün ve çağdaşımız bir düşünür: Taha Abdurrahman.  GZT. https://www.gzt.com/mecra/ozgun-ve-cagdasimiz-bir-dusunur-taha-abdurrahman-3599370

Modernite eleştirileriyle tanınan bir felsefe fakihi: Taha Abdurrahman (2021, 20 Ocak). Fikriyat. https://www.fikriyat.com/galeri/biyografi/modernite-elestirileriyle-taninan-bir-felsefe-fakihi-taha-abdurrahman/7