2008 yılından bugüne kadar İsrail tarafından haksız bir şekilde kuşatma altında tutulan Gazze, Ramazan’ın son günlerinde yeni bir zulme maruz kaldı. İşgalci İsrail tarafından Kudüs’ün Şeyh Cerrah mahallesinde yer alan Filistin yerleşimlerini boşaltarak yeni yerleşimcilerin iskanına karşı başlayan protestolar ve Mescid-i Aksa’ya polis müdahalesiyle başlayan çatışma Gazze’ye sıçradı. İsrail ordusu şiddetli bir saldırı başlattı ve sivil-askeri hedef gözetmeksizin yoğun bir bombardıman gerçekleştirdi. Bunun karşılığında ise Gazze direnişi tarafından yaklaşık 4000 füzeyle karşılık verildi.

Gazze ekonomisi geçtiğimiz 13 yıl süresince maruz kaldığı blokaj ve saldırılar nedeniyle ciddi hasar görmüştür. Birleşmiş Milletler ve çeşitli kurumlar tarafından hazırlanan raporlarda ortaya konan tahminlerde zararların yıllık 16 milyar dolar civarında olduğu ifade edilmektedir.

Gazze bölgesinde artan nüfusa rağmen ekonomik büyümenin sınırlı kalması kişi başına düşen gelirin hızlı bir şekilde düşmesine neden olmaktadır. Bunun yanında yoksulluğun artması sosyal sorunların da giderek artmasına yol açmaktadır. 2007-2017 yılları arasında yoksulluk oranları %40’lardan %56 seviyesine çıkmıştır ¹. Ekonomik sorunlar altyapıların zarar görmesi ve İsrail tarafından uygulanan engellemeler nedeniyle sürekli artmaktadır. Örneğin, altyapısı her çatışmada zarar gören Gazze’de, 2017-2018’de elektrik sağlanabilen süre günlük 7 saate kadar düşmüştür. Nisan 2021’de ise bu süre 14 saat olarak kaydedilmiştir². Bu rakamlar ortalama olarak elde edilmekte, tüm hanelerin durumunu da yansıtmamaktadır.

Gazze’deki blokaj, Filistinlilerin sadece yaşayacak kadar nefes almasına imkan verecek şekilde uygulanmakta ve zulüm her gün devam etmektedir. BM raporu İsrail merkezli bir insan hakları kurumuna dayandırdığı dokümanda İsrail’in Gazze’ye girişine müsaade edilecek ticari malların matematiksel bir modelle temel ihtiyaçları karşılayacak düzeyde belirlendiğini göstermektedir. Diğer taraftan, birçok ekipman içinse özel izin belgeleri zorunluğu getirilmiştir.

“Gazze’deki blokaj, Filistinlilerin sadece yaşayacak kadar nefes almasına imkan verecek şekilde uygulanmakta ve zulüm her gün devam etmektedir.”

Gazze blokajı ve İsrail işgali altındaki Filistin topraklarındaki uygulamalarının diğer bir yansıması ise doğal kaynakların kullanımıyla ilgilidir. Su kaynaklarının İsrail kullanımına doğru yönlendirilmesi veya Filistin’e ait temiz su kaynaklarının kirletilmesi söz konusudur. Diğer taraftan Gazze açıklarında keşfedilen ve Filistin ekonomisi için önemli bir potansiyel olan doğal gaz rezervlerinin kullanımı İsrail tarafından engellenmektedir. Yakın gelecekte bu kaynaklara da sömürgeci bir mantıkla el konulması ihtimali vardır.

Uzun yıllardır devam eden İsrail zulmünün son halkasına geçtiğimiz günlerdeki Gazze saldırıları eklenmiştir. İnsani boyutu ve ekonomik yönüyle Gazze’de ciddi kayıplar yaşanmıştır. Saldırılar sonuncunda 66’sı çocuk toplam 253 kişi şehit olmuştur. Diğer taraftan, 107 bin kişi evlerinden ayrılmak zorunda kalmış, 58 eğitim kurumu, 9 hastane, 19 klinik, 769 yerleşim yeri ve ticari bina ağır, 15.000 bina ise hafif zarar görmüştür. 1042 bina ise tamamen yıkılmıştır³.

Elektrik kullanım süresi günlük 3-4 saate kadar düşmüştür. Hamas tarafından yapılan açıklamada ise sanayi bölgesinde oluşan hasarın 40 milyon dolar, enerji sektöründe ise 22 milyon dolar olduğu belirtilmiştir. Ayrıca Tarım Bakanlığı rakamlarına göre ise tarım ve hayvancılık sektöründe 27 milyon dolar zarar oluşmuştur⁴. Yıkılan bina ve tesisler de ayrıca milyonlarca dolarlık zarara yol açmıştır.

AA tarafından yapılan bir haberde ise son saldırılan toplam maliyeti 150 milyon dolar olarak raporlanmıştır⁵.

İsrail’in Gazze’ye yönelik son saldırıları, Filistin tarafında füze teknolojileri ve kapasitesi açısından askeri anlamda yeni bir seviyeye ulaşıldığını göstermiştir. İsrail’i de şaşırtan bu direniş meşhur “Demir Kubbe” hava savunma sistemi tarafından karşılanmış olsa da hedefine ulaşan füzeler ciddi bir maddi zarara ve kamuoyu tepkisine sebep olmuştur.

Hava savunma sistemi parçası olan Tamir füzelerinin bir tanesinin 66.000 Euro olduğu iddia edilirken Gazze’ye ait füzelerin sadece birkaç bin dolar maliyeti bulunmaktadır. 11 günlük çatışma sonunda yaklaşık 4000 füzenin ateşlendiği belirtilmektedir. Her bir füzeye karşın bir Tamir füzesi atıldığı varsayıldığında yaklaşık bir hesaplamayla 264 milyon Euro sadece füze maliyeti ortaya çıkmaktadır. Diğer taraftan sistemin kullanımının ortaya çıkardığı diğer maliyetler de bulunmaktadır.

İsrail Merkez Bankası, 2014’de gerçekleştirilen yedi haftalık saldırıların ekonomi üzerinde yaklaşık 2 milyar dolar zarara yol açtığını belirtmiştir⁴. Daha şiddetli geçen son çatışmaların etkileri ise önümüzdeki aylarda belirli olacaktır. 

İsrail işgali ve Gazze blokajı sistematik bir şekilde Filistin ekonomisini boğmaya devam etmektedir. Bir taraftan altyapıyı zarara uğratırken diğer taraftan beşeri sermayenin gelişmesini engelleyen İsrail devleti, Filistin hükümetinin kendine ait doğal kaynakları kullanmasını da engelleyerek ekonomik savaşa devam etmektedir. İnsani yardımlar yanında Filistin’in ekonomik olarak nasıl kalkınacağına dair tartışma ve yayınların artırılması ve İsrail hükümetine bu alanda da baskıların artırılması gerekmektedir.

***

Editör Notu: Bu yazı 27 Mayıs 2021 tarihinde İLKE Analiz'de yayımlanmıştır.

Kaynakça:

[1] NotetheSecretary-General, Ağustos 2020, “Economiccosts of theIsraelioccupationforthePalestinianpeople: the Gaza Stripunderclosureandrestrictions” https://unctad.org/system/files/official-document/a75d310_en_1.pdf

[2] https://www.ochaopt.org/page/gaza-strip-electricity-supply

[3] https://www.ochaopt.org/content/gaza-strip-escalation-hostilities-10-21-may-2021

[4]Factbox: Palestnans, Israelscountcost of 11-day fght | Reuters https://www.reuters.com/world/mddle-east/palestnans-sraels-count-cost-11-day-fght-2021-05-20/ 2/9

[5] https://www.aa.com.tr/tr/dunya/israil-saldirilari-gazze-seridinde-agir-yaralar-acti/2252576