Kamu diplomasisi, diğer ülkelerin ihtiyaçlarını, kültürlerini, halklarını anlama; diyalog kurulması, hatalı algılamaların düzeltilmesi, ortak amaçlar için uygun zeminlerin tespit edilmesi hedefleri ile ortaya konulan, “ilişki geliştirme” yöntemidir. Bir başka ifadeyle kamu diplomasisi; devlet ve devlet dışı aktörler tarafından diğer ülkelerin vatandaşlarıyla kurulan pozitif ilişkiler bütünüdür. Kamu diplomasisi faaliyetleri, diğer ülke vatandaşlarını, değerlerini, geleneklerini, toplumsal yapısını, inançlarını tanıma imkanı sağlar. “Geleneksel kamu diplomasisi”; tek yönlü bir iletişim modelini yani ülkelerin ulusal amaç ve dış politikalarını farklı kamuoylarına tanıtılmasını içerirken; “yeni kamu diplomasisi” vatandaşlar ve sivil toplum örgütlerinin daha aktif rol aldığı, gerçek zamanlı ve global teknolojilerin yaygın olarak kullanıldığı ve kurumsal markalaşmaya önem veren bir model olarak karşımıza çıkar (İletişim Başkanlığı, 2022).

Kamu Diplomasisi Alanında Türkiye'nin Attığı Adımlar

Türkiye’de, 2000 sonrası dönemde, kamu diplomasisi alanında önemli gelişmeler yaşanmıştır. 2000’li yılların başlarında klasik kamu diplomasisi modelinden yeni kamu diplomasisi modeline doğru geçiş yaşayan Türkiye'de, 2010 yılında Başbakanlık bünyesinde Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğü kurulmuştur. Bu birim, Türkiye'nin uluslararası arenadaki imajını geliştirmeyi ve etkisini artırmayı amaçlamaktadır (Korkut, 2012). 2000'li yıllardan itibaren Türkiye, bölgesel ve küresel alanda yumuşak güç unsurlarını etkin şekilde kullanmaya başlamıştır. Bu stratejinin bir parçası olarak kültürel diplomasi, eğitim diplomasisi, insani yardım faaliyetleri ve medya diplomasisi gibi alanlarda önemli adımlar atılmıştır (Nye, 2004; Altunişik, 2008). Türkiye Maarif Vakfı ve Yunus Emre Enstitüsü gibi kuruluşlar, yurt dışında Türk kültürünü ve dilini tanıtmak için faaliyet göstermektedir (Çevik, 2014). Bu kurumların yanı sıra 2015 yılında yayın hayatına başlayan TRT World, Türkiye'nin uluslararası medya gücünü artırma hedefi doğrultusunda İngilizce yayın yapmakta (Seib, 2016), Anadolu Ajansı ise farklı dillerde yayın yaparak, küresel haber ajansı olma yolunda ilerlemektedir (Yanatma, 2016).

Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), özellikle kalkınma yardımları ve insani yardım projeleriyle Türkiye'nin insani diplomasi alanında önemli bir aktör haline gelmesini sağlamıştır. TİKA, dünyanın çeşitli bölgelerinde eğitim, sağlık, altyapı ve tarım gibi alanlarda projeler gerçekleştirmektedir (Aras & Akpınar, 2011). Türkiye, son yıllarda dış politikada daha aktif bir rol üstlenerek bölgesel ve uluslararası krizlerde inisiyatif almakta; Orta Doğu, Afrika, Kafkaslar ve Balkanlar gibi bölgelerde barış, istikrar ve kalkınma konularında aktif diplomasi yürütmektedir (Öniş, 2014). Bu çabalar, Türkiye'nin uluslararası alanda etkin bir aktör haline gelmesine de katkı sağlamaktadır (Grigoriadis, 2010). 

Dijital Diplomasi

Teknolojinin gelişimiyle birlikte dijital diplomasi de Türkiye'nin kamu diplomasisi stratejisinin önemli bir parçası haline gelmiştir. Sosyal medya platformları ve dijital medya aracılığıyla farklı kitlelere ulaşılmakta ve Türkiye'nin farklı alanlardaki politikaları tüm dünyaya tanıtılmaktadır (Adesina, 2017). 

Türkiye, kamu diplomasisi alanında stratejik bir yaklaşımla hareket etmektedir. Kültürel, insani ve dijital diplomasi unsurlarını etkin şekilde kullanan Türkiye, uluslararası alanda daha görünür ve etkili olmayı hedeflemektedir (Sevin, 2017). Nitekim bugün Türkiye, bölgesel krizlerde oynadığı rol ve insani yardım faaliyetleri ile küresel ölçekte dikkat çeken bir ülke konumundadır (Keyman, 2017). Türkiye'nin kamu diplomasisi stratejileri, devlet kurumları, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve medya kuruluşları gibi çeşitli aktörler tarafından da desteklenmektedir. Bu çok boyutlu yaklaşım, Türkiye'nin uluslararası imajını güçlendirme ve küresel etkisini artırma çabalarını pekiştirmektedir (Kalın, 2011). 

TRT ve Anadolu Ajansı'nın Türkiye'nin Kamu Diplomasi Faaliyetlerine Katkısı

İletişim Başkanlığının yürüttüğü çalışmalara TRT ve Anadolu Ajansı, etkili ve kapsayıcı iletişim stratejisiyle destek vermektedir. TRT tarafından gerçekleştirilen; Türkiye’nin uluslararası alanlardaki görünürlüğünü artırmak adına, dünyanın dört bir yanından entelektüelin bir araya gelerek katıldığı ve küresel sorunların tartışıldığı TRT World Forum, küresel sorunlara dikkat çekerek Türkiye’nin insani değerler konusundaki öncülüğünü pekiştiren TRT World Citizen gibi etkinlikler düzenlenmektedir. Aynı zamanda kapsamlı haber yayınlarıyla dünya çapında birçok izleyiciye ulaşarak Türkiye’nin küresel olaylara bakış açısını uluslararası kamuoyuna aktaran TRT World, TRT Avaz, TRT Arabi, TRT Türk, TRT Documentary (Belgesel) gibi kanallar ve uluslararası ortak yapımlar ve projeler Türkiye'nin kamu diplomasisi çalışmalarının medya ayağını oluşturan güçlü örneklerin başında yer alır. Anadolu Ajansı tarafından gerçekleştirilen AA International News Academy, AA Fotoğraf Yarışması, Global Haber Ağı, Kriz Bölgelerinde Habercilik, Stratejik Ortaklıklar, AA İngilizce ve Arapça Servisleri, Uluslararası Fuar ve Konferans Katılımları gibi projeler de bu konudaki güçlü örnekler arasındadır.

TRT, Türkiye’nin kamu yayıncısı olarak 1964 yılında devlet adına radyo ve televizyon yayını yapma göreviyle özerk bir yapıda kurulmuştur. 2018 yılında Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçişle birlikte ihdas olunan İletişim Başkanlığının ilişkili kuruluşu haline getirilen TRT, 2023 yılında 18 televizyon kanalı, 14 ulusal ve 4 uluslararası kanalın yanı sıra, 17 radyo kanalı, “trt.net.tr” web sitesi, TRT Vizyon, TRT Çocuk, TRT Akademi adlı dergileriyle yayın hayatını sürdürmektedir.  TRT; 41 dil ve lehçede 7 kıtaya ulaşan, Türkiye’nin sesi ve yüzüdür. TRT World, TRT VOT, TRT Rusça, TRT Arabi, TRT Almanca dijital yayınlara 2022 yılında TRT Balkan ve TRT Fransızca ve 2024 yılında TRT İspanyolca eklenmiş ve dünya kamuoylarına, kendi dillerinde seslenilirken alternatif internet haber portalları da oluşturulmuştur. Böylece farklı kamuoylarına ülkelerindeki, bölgelerindeki ve küresel düzeydeki gelişmeler, Türkiye’nin penceresinden sunulmaya başlamıştır. 

“Güvenilir, tarafsız, etik, hızlı” habercilik ilkeleri çerçevesinde Anadolu Ajansı, İngilizce, Fransızca, Rusça ve Kürtçe başta olmak üzere 13 dilde yayın yapmaktadır. Anadolu Ajansı, “güçlü Türkiye’nin güçlü haber ajansı” ve “dünyanın en etkili ilk beş ajansı” arasına girme vizyonu çerçevesinde çalışmalarını sürdürmektedir. Ayrıca ajans, dünya çapında 100 ülkede temsilciliğe sahiptir. Anadolu Ajansı’nın ürettiği haber içerikleri ortalama 6 bin medya kuruluşuna ulaşmaktadır. 

Anadolu Ajansı tarafından Türkiye’nin kamu diplomasisi gücüne yönelik yürütülen çalışmalar, özellikle, 7 Ekim 2023 ve sonrası dönemde önemli bir kırılma noktasını oluşturmaktadır. Bu tarihten itibaren İsrail’in Filistinli Müslümanlara karşı uyguladığı terör ve soykırımı dünya kamuoyuna duyurmada bu iki kurum önemli bir misyonu yerine getirmektedir. Uluslararası Adalet Divanı’nda yargılanan İsrail’in işlediği savaş suçlarının belgelenmesi maksadıyla mahkeme heyetine Anadolu Ajansı fotoğrafları sunulmuştur (Anadolu Ajansı, 2024). Ayrıca İsrail'in Gazze'de işlediği savaş suçlarını tüm açıklığıyla ortaya koyan Anadolu Ajansı’nın "Kanıt" belgeselinin lansmanı da İngiltere Parlamentosu’nda yapılmıştır. 

İletişim Başkanlığı, TRT ve Anadolu Ajansı’nın ortaya koyduğu çok boyutlu ve çok yönlü kamu diplomasisi faaliyetleri, Türkiye’nin ulusal, bölgesel ve küresel güç olma yolunda attığı adımları güçlendirmektedir. Dijitalleşmenin yükselişiyle birlikte ülkeler arasındaki rekabetin, iş birliklerinin ve çatışmaların farklı zeminlere kaydığı günümüzde, Türkiye Ekseni ve Türkiye Yüzyılı politikaları ekseninde iletişim alanında hayata geçirilen kamu diplomasisi faaliyetleri, istikbalimizin akıbetine önemli katkılar sunmaktadır.

Kaynakça

Adesina, O. S. (2017). Foreign policy in an era of digital diplomacy. Cogent Social Sciences, 3(1).

Altunişik, M. B. (2008). Turkey's soft power: An ınpolished gem or an elusive mirage?. Insight Turkey, 10(2), 55-66.

Anadolu Ajansı. (2024). AA fotoğrafları İsrail'in soykırımla suçlandığı Uluslararası Adalet Divanı'ndaki duruşmada kanıt olarak sunuldu. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/aa-fotograflari-israilin-soykirimla-suclandigi-uluslararasi-adalet-divanindaki-durusmada-kanit-olarak-sunuldu/3106048 

Aras, B., & Akpınar, P. (2011). The role of humanitarian assistance in Turkey's foreign policy. Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 13(1), 1-13.

Çevik, S. B. (2014). Turkey’s foreign policy towards the Arab spring: Between Western orientation and regional disorder. Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 16(3), 387-410.

Grigoriadis, I. N. (2010). The Davutoğlu doctrine and Turkish foreign policy. Hellenic Foundation for European and Foreign Policy, 14(2), 1-6.

İletişim Başkanlığı. (2022). Kamudiplomasisi nedir?. Ankara: Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Yayınları.

Kalın, İ. (2011). Soft power and public diplomacy in Turkey. Perceptions: Journal of International Affairs, 16(3), 5-23.

Keyman, E. F. (2017). A new Turkish foreign policy: Towards proactive “Moral realism”. Insight Turkey, 19(1), 55-69.

Korkut, H. (2012). Public diplomacy and Turkey’s image in the world. International Journal of Business and Social Science, 3(12), 225-234.

Nye, J. S. (2004). Soft power: The means to success in world politics. New York: Public Affairs.

Öniş, Z. (2014). Turkey and the Arab revolutions: Boundaries of Mmiddle power influence in a turbulent Middle East. Mediterranean Politics, 19(2), 203-219.

Seib, P. (2016). The future of diplomacy. Cambridge: Polity Press.

Sevin, E. (2017). Public diplomacy and the implementation of foreign policy in the US, Sweden, and Turkey. Berlin: Springer.

Yanatma, S. (2016). Turkish media policy in the European Union accession process: A case study of the reforms in the first decade of the 21st Century. Journal of Contemporary European Studies, 24(3), 404-420.