Düşünce kuruluşları, politika yapıcıların ve halkın bilinçli kararlar almasına yardımcı olan, önemli konuları analiz eden ve tavsiyelerde bulunan gruplar veya kuruluşlardır. Bu kuruluşlar, kamu politikasıyla ilgili herhangi bir konuda araştırma ve savunuculuk yapmaktadır ve düşünce kuruluşları, modern demokrasilerde bilgi ve iktidar arasındaki köprülerdir. (UNDP, 2003, s. 6). Bağımsız analizler yaparlar, sivil katılımı teşvik ederler ve kalkınma politikalarının geliştirilmesine yardımcı olurlar. Siyasi fikirlerin ve yeniliklerin ayrılmaz bir kaynağı olarak düşünce kuruluşlarının önemi, Güneydoğu Asya da dahil olmak üzere, giderek daha fazla tanınmaktadır.

Güneydoğu Asya, Brunei, Burma, Kamboçya, Endonezya, Malezya, Filipinler, Singapur, Tayland, Laos, Vietnam ve Doğu Timor dahil olmak üzere on bir ülkeden oluşmaktadır. Bu ülkelerdeki düşünce kuruluşları nispeten yenidir, 1960’larda başlamış, 1990’larda patlama yaşamış ve 2000’in ortalarından beri katlanarak büyümüştür. Vietnam’da yaklaşık 180 düşünce kuruluşu varken Brunei Sultanlığının ise sadece 12 düşünce kuruluşu var. Bunlar genellikle küçük, devlete bağlı ve seçkin bir politika uzmanlarından oluşmaktadır (Nesadurai & Stone, 2000). Düşünce kuruluşlarının hükümetler tarafından ekstra bürokratik bir kol olarak oluşturulması alışılmadık bir durum değildir (Nachiappan, Mendizabal, & Datta, 2010). Bununla birlikte, “diğer şeylerin yanı sıra yeni normlar veya standartlar önermek ve tartışmak için fikir üreticileri ve yerler” olarak önemli işlevler görürler (Harris, 2000, s. 501). Tayland Kalkınma Araştırma Enstitüsü (TDRI) veya Kore Kalkınma Enstitüsü (KDI) gibi bazı düşünce kuruluşları, “partizan olmayan” bir temelde çalışmayı arzu etmekte ve sosyal ve ekonomik sorunlara “bilimsel” veya teknik bir yaklaşım benimsemeyi iddia etmektedir. Bazı düşünce kuruluşları “akademik” bir tarza sahiptir ve araştırmaya odaklanmıştır. Diğer yandan bazıları ise açıkça partizan veya ideolojik olarak motive olmuşlardır.

İdeolojik Olmayan Düşünce Kuruluşları

Güneydoğu Asya’daki düşünce kuruluşlarının çoğu devlete yöneliktir ve rejim geliştirici olma eğilimindedir. Aynı zamanda, yeni politika fikirlerini tartışan ve yayan düşünce kuruluşları vardır. Singapur, kamu politikası (Lee Kwan Kamu Politikası Okulu) ve uluslararası ilişkiler (S. Rajaratnam Uluslararası Çalışmalar Okulu) topluluğu tarafından desteklenen ve iltifat edilen çeşitli birinci sınıf düşünce kuruluşlarının oluşturulmasında ilerleme kaydeden bir örnektir. Singapur 21 düşünce kuruluşuna ev sahipliği yapmakta ve Singapur Uluslararası İlişkiler Enstitüsü en iyi düşünce kuruluşlarından biri olarak kabul edilmektedir. Güneydoğu Asya Araştırmaları Enstitüsü (ISEAS), Asya ve Küreselleşme Merkezi (CAG), Savunma ve Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (IDSS) ve diğerleri Singapur’daki aktif düşünce kuruluşları arasındadır (McGann, 2021, s. 55-63).

Filipinler’de düşünce kuruluşları büyük ölçüde iç politika endişelerine odaklanırken, çok azı küresel ve bölgesel çevreye odaklanır. Bunların en yaygın olarak tanınanları arasında Dış Hizmet Enstitüsü Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Merkezi (CIRSS-FSI) ve Filipinler Silahlı Kuvvetleri Stratejik ve Özel Araştırmalar Ofisi (AFP-OSSS) bulunmaktadır. Araştırma ve İletişim Merkezi (CRC) gibi diğerleri, kamu politikasını etkileme üzerine çalışmaktadır.

Tayland’da bürokrasinin egemenliği, bağımsız politika enstitülerine çok az yer bırakmıştır. Çok eski enstitüler ise genellikle bir üniversiteye bağlıdır ve bu nedenle yönetimsel olarak sınıflandırılırlar. Chulalongkorn Üniversitesi’nde bulunan bir akademik merkez olan Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü en çok bilinen düşünce kuruluşudur. Tayland’daki diğer iki önde gelen düşünce kuruluşu, Tayland Kalkınma Araştırma Enstitüsü (TDRI) ve Tayland Çevre Enstitüsü’dür (TEI).

Müslüman Düşünce Kuruluşları

Güneydoğu Asya’da, İslam’ı bir açıklama modeli ve siyasi kararları etkileyebilecek bir eylem ilkesi olarak inşa etme çabaları ile tanımlanan düşünce kuruluşları vardır. Bu düşünce kuruluşları büyük ölçüde Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu Endonezya, Brunei Sultanlığı ve Malezya gibi ülkelerde bulunur. Malezya ve Brunei’de devlet dini İslam’dır. Endonezya’da nüfusun yüzde 85’ine tekabül eden 234,000,000’den fazla Müslüman bulunmaktadır.

Brunei Sultanlığı, Stratejik ve Politika Araştırmaları Merkezi (CSPS), Brunei Sultanlığı Politika ve Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (IPSS), Sultan Haji Bolkiah Savunma ve Stratejik Araştırmalar Enstitüsü ve Brunei Araştırma Konseyi gibi düşünce kuruluşlarına sahiptir. Bu düşünce kuruluşlarından bazılarının Brunei Sultanlığı Üniversitesi ile bağlantıları vardır. Bu düşünce kuruluşlarının farklı hedefleri bulunabilir, ancak bunlar İslam’a uygun olmalıdır. Brunei’nin resmi ulusal ideolojisi, Malay etnik kökenini, İslam’ı ve monarşiyi ulusal kimliğin özü olarak ayrıcalıklı kılan “Malay İslami Monarşisi”dir (Melayu Islam Beraja). Amaçlarının doğrultusunda çalışmalar yapan düşünce kuruluşları, asırlık “Brunean kültürünün” özünü yansıtmalıdır. Brunei’nin dini bürokrasisi, İslam ile ilgili kamusal iletişim üzerinde mutlak bir tekel sahibidir.

Endonezya, dünyanın en büyük Müslüman nüfusuna sahip olmasına rağmen, anayasal olarak laik bir devlettir. Endonezya’da ulusal meselelere odaklanan yaklaşık 43 düşünce kuruluşu vardır. Bu düşünce kuruluşlarından bazıları, rejimlerin direndiği anayasal çerçeve içinde İslam’ın en yüksek statüsünü elde etmeyi ummuşlardır. Ancak 1970’lerin sonlarında İslam, camilerin, dini okulların ve ibadet programlarının çoğalmasıyla birlikte Endonezya’daki sosyal, etik ve manevi yaşamın popüler bir kaynağı haline gelmiştir. 1980’lerden itibaren hükümet destekli İslamcı düşünce kuruluşları ve Müslüman topluluklar manevi gelişime yönelmişlerdir (Hefner, 1993). Birbirini izleyen rejimlerin İslam’a yönelik uzlaşmacı politikaları, çeşitli sosyal ve kültürel güçlerden oluşan Endonezya Müslüman Entelektüeller Derneği’nin (ICMI- Ikatan Cendekiawan Müslüman Endonezya) kurulmasıyla doruğa ulaşmıştır. Daha önce Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi (CSIS) ve Politika ve Uygulama Çalışmaları Merkezi (CPIS) ve diğerleri hükümete, özellikle sosyal ve politik konularda tavsiyelerde bulunmuşlardır. Endonezya Müslüman Entelektüeller Derneği’nin (ICMI) kurulmasından sonra Suharto, Bilgi ve Geliştirme Araştırmaları Merkezi (CIDES) gibi Müslüman uzmanlardan oluşan başka bir İslamcı düşünce kuruluşunu görevlendirmiştir. 1998’de Suharto hükümetinin çöküşünden bu yana, Endonezya’da İslami düşünce kuruluşlarının ve İslam’ın önemi artmaktadır.

Malezya 1990’da düşünce kuruluşlarının büyümesinde küçük bir patlamaya tanık olmuştur. Bu büyümenin çoğu devlet tarafından desteklenmiş veya fonlanmıştır. Muhalefet üzerindeki sıkı hükümet kontrolü göz önüne alındığında, düşünce kuruluşları alternatif toplumsal kalkınma vizyonlarını ifade etmekten kaçınmıştır. Malezya’nın en prestijli düşünce kuruluşu, 1983 yılında kurulan ve uluslararası ve ulusal ekonomi, güvenlik çalışmaları ve çevre sorunlarıyla ilgilenen Kuala Lumpur’daki Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü’dür (ISIS). 1985 yılında kurulan Malezya Ekonomik Araştırma Enstitüsü (MIER), ekonomi, finans ve işletme konularına odaklanmaktadır. İslami Anlayış Enstitüsü (IKIM) 1965 Şirketler Yasası uyarınca 1992 yılında kurulmuş ve Başbakanlık Dairesi’ne bağlı bir ajanstır. Enstitü İslam’ın anlaşılmasını teşvik eden programlar düzenler ve bilimsel kitaplar yayınlar. IKIM zaman içerisinde üç araştırma merkezi kurmuştur ve üyeleri düzenli olarak gazetelerde İslami konular hakkında yazılar yazmaktadır. Aynı zamdan IKIM web sitesi ve Radyo IKIM aracılığıyla bilgi yaymaktadır. Malezya hükümetinin Maliye Bakanlığı ile yakın iş birliği içerisindedir ve İslami perspektiften yönetim standartları adlı yazısı hükümet gazetesinde yayınlanmıştır. Diğer yandan hükümet, dini düşünce kuruluşlarını teşvik ederken, kendi kendini tanımlayan bir dini coşku ile dini aşırıcılığın bilinçli bir şekilde reddedilmesi arasında bir denge kurma ihtiyacının farkında olmuştur. Düşünce kuruluşları dini aşırılığı teşvik ediyor göründüğünde, yetkililer aşırılıkçı sesleri susturmak için zorlayıcı önlemler almaktan çekinmemişlerdir.

Malezya, kurumsal İslami finansal bilginin önemli bir küresel geliştiricisidir. 2008’de Bank Negara, İslami ekonomi ve işletme için bir eğitim kurumu olan INCEIF’i (Uluslararası İslami Finans Eğitim Merkezi) ve onun şeriat düşünce kuruluşu olan ISRA’yı (Uluslararası Şeriat Araştırma Akademisi) finanse etmek için 5 milyon ABD doları tutarında bir bağış oluşturmuştur. Uluslararası İleri İslam Araştırmaları Enstitüsü (IAIS) aynı zamanda medeniyetin yenilenmesi ve zengin kaynakları kullanmak için İslami çizgide faaliyetlerde bulunmuştur, böylece bu İslam’ın tüm yaratılanlar için bir nimet olduğu vizyonunu gerçekleştirmiştir.

Sonuç

Güneydoğu Asya’daki düşünce kuruluşları 2000 yılının ortalarından bu yana katlanarak büyümüştür. Bölgedeki ilk düşünce kuruluşları devletle güçlü bağlara sahip olmuş ve görevlerini bürokrasinin bir kolu olarak yerine getirmişlerdir. Düşünce kuruluşları, ulusal projelerin başarılarına katkıda bulunmuştur. Müslüman çoğunluklu ülkelerde faaliyet gösteren teknokratik ve ekonomi odaklı düşünce kuruluşları İslami bir çerçeveye sarılmış ulusal gündemi desteklemektedirler. Diğer yandan hükümetler, düşünce kuruluşlarının İslami söylemlerde bulunmasının ulusal büyüme ve kalkınma planlarını olumsuz olarak etkilememesini sağlamıştır.